Nowe świadczenia dla rodziców: Czy opłaca się mieć dzieci? Oto, co warto wiedzieć

Już od 1 października rodzice wychowujący małe dzieci będą mogli skorzystać z trzech nowych świadczeń w ramach programu „Aktywny rodzic”. Wyjaśniamy zasady wsparcia oraz wymagania, jakie muszą spełnić rodzice, aby otrzymać pomoc.

12 czerwca 2024 r. ogłoszona została ustawa, zgodnie z którą rodzice będą mogli korzystać z nowych świadczeń, które mają ich wspierać w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka. Nowe przepisy zakładają wprowadzenie trzech nowych świadczeń: świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”; świadczenie „Aktywnie w żłobku”; świadczenie „Aktywnie w domu”. Rodzice najmłodszych dzieci będą musieli wybrać jedno z trzech dostępnych świadczeń i złożyć wniosek do ZUS-u. Świadczenia będą wolne od egzekucji administracyjnej i komorniczej. Nie będzie też pobierana zaliczka na podatek dochodowy oraz nie będą oskładkowane.

W związku z nowym świadczeniem zostaną uchylone przepisy dotyczące wypłaty świadczenia RKO przy jednoczesnym zachowaniu praw nabytych , tj. zagwarantowaniu rodzicowi prawa do zachowania wcześniej przyznanego rodzinnego kapitału opiekuńczego z możliwością przejścia przez tego rodzica na nowe świadczenie, które będzie dla niego korzystniejsze (np. aktywni zawodowo rodzice pobierający rodzinny kapitał opiekuńczy będą mogli zrezygnować z tego świadczenia i ubiegać się o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”).

Aktywny rodzic

Jak złożyć wniosek o świadczenie? Wnioski o świadczenie będzie można składać wyłącznie elektronicznie od 1 października 2024 r. Wniosek złożony w formie papierowej ZUS pozostawi bez rozpatrzenia. Wniosek o świadczenie z programu „Aktywny rodzic” będzie mógł złożyć: rodzic dziecka (matka albo ojciec), opiekun faktyczny, rodzic zastępczy, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka.

Ustawodawca daje rodzicom możliwość wielokrotnej zmiany ze świadczeń, tj. rezygnacji z jednej formy wsparcia i przejścia na drugą z zastrzeżeniem, że w danym miesiącu na dane dziecko rodzic będzie mógł pobierać tylko jedno z wybranych przez siebie świadczeń.

1. „Aktywni rodzice w pracy” – dla kogo?
   • Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” kierowane jest do rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, którzy są aktywni zawodowo. Ze wsparcia będą mogli skorzystać: obywatele polscy, obywatele UE/EFTA oraz Wielkiej Brytanii, pozostali cudzoziemcy, pod warunkiem że spełniają warunek legalnego pobytu w Polsce na podstawie karty pobytu z dostępem do rynku pracy albo na podstawie innego dokumentu potwierdzającego legalny pobyt i dostęp do rynku pracy.
   • Zgodnie z informacjami wskazanymi przez Zakład Ubezpieczeń świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” i „Aktywnie w domu” nie otrzymają obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi”. Z kolei świadczenie „Aktywnie w żłobku” będzie przysługiwać uchodźcom z Ukrainy, jeśli przebywali w naszym kraju legalnie, ze statusem „UKR” (mają polski PESEL), nieprzerwanie przez okres przynajmniej 365 dni.

Warunki, by otrzymać świadczenie „Aktywny rodzic w pracy”

Żeby otrzymać świadczenie z programu „Aktywni rodzice w pracy”, trzeba wykazać się aktywnością zawodową. Zgodnie z nowymi przepisami aktywność zawodową to: podleganie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1–8, 10 i 23 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych…

Poza aktywnością zawodową trzeba będzie także spełnić kryterium minimalnego poziomu zarobków, czyli wykazać minimalny poziom przychodów, od których opłacane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (minimalny poziom podstawy wymiaru składki). Minimalny dochód będzie dotyczył obojga rodziców dziecka.

1. Wysokość świadczenia „Aktywni rodzice w pracy”
   • Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać w wysokości 1500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy od 12 do 35 miesiąca życia dziecka. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniem na konieczność stałej lub długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji rodzice otrzymają podwyższone świadczenie w wysokości 1900 zł miesięcznie.

Aktywnie w żłobku

Świadczenie „Aktywnie w żłobku” zastąpi obecnie funkcjonujące dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, które przysługuje w wysokości do maksymalnie 400 zł miesięcznie, uregulowane w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3.

Z nowego świadczenia będą mogli skorzystać rodzice dzieci, które uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego albo dziennego opiekuna. Świadczenie będzie przysługiwało w wysokości do 1500 zł miesięcznie na dziecko lub do 1900 zł miesięcznie na dziecko niepełnosprawne.

Aktywnie w domu

Świadczenie „Aktywnie w domu” to forma wsparcia, która zastąpi rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO). Nowe świadczenie będzie przysługiwało na każde dziecko w rodzinie w wieku od 12 do 35 miesiąca życia i będzie wypłacane w wysokości 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące. Z tego świadczenia będą mogli skorzystać rodzice, którzy nie będą uprawnieni lub z własnej woli nie zdecydują się na skorzystanie ze świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” lub „Aktywnie w żłobku”.